Thế giới việc làm hoàn toàn khác biệt so với vài thập niên trước đây. Nhiều công việc đã không còn dành cho cuộc sống hay thậm chí là để an toàn. Nhảy việc là một điều bình thường mới mẻ. Hiện nay ở Mỹ “sự nghiệp” trung bình chỉ kéo dài hơn bốn năm một chút. Người Mỹ hiện nay thường làm khoảng 11 công việc cả khi ở cơ quan và cả khi đã về hưu.
Với những công việc không mang đến sự an toàn, thì ngày càng nhiều người đang lựa chọn việc điều hành công việc kinh doanh riêng của mình.
“Đã hết rồi,” James Altucher đã viết trong cuốn sách bán chạy nhất của mình Choose Yourself (Hãy lựa chọn cho bản thân mình). Ông tiếp tục:
Đó là toàn bộ những thứ liên quan tới “công việc”. Cái bẫy an toàn của công ty mà Cuộc Cách Mạng Công Nghiệp đã tạo ra. Chúng ta nghĩ rằng chúng ta đã được “an toàn”. Đó là việc mà chúng ta không phải tự tạo ra nữa. Mà các tập đoàn lớn này sẽ lo cho chúng ta khi chúng ta trả những khoản phí cùng với một nền giáo dục tại đại học. Ồ, đó là một huyền thoại.
Altucher đã chỉ ra hướng giải quyết của ông ngay tại tiêu đề của cuốn sách: “Choose Yourself” (Hãy lựa chọn cho bản thân mình). Thay vì dành sức sáng tạo, năng lượng và sự chăm chỉ làm việc của bạn cho một công ty vô danh, thì hãy bắt đầu công việc kinh doanh của riêng mình. Hãy trở thành một doanh nhân.
Đó là lời khuyên rất hay. Và việc tiếp nhận sự sáng tạo của một doanh nhân, một người dám nghĩ dám làm khi tiếp cận cuộc sống – như Altucher gợi ý – là một cách tuyệt vời để trở thành một doanh nhân.
Vậy thì vấn đề là gì? Vấn đề chính là thuật ngữ “doanh nhân”, nó đề cập đến bất kỳ ai đang bắt đầu hay điều hành công việc kinh doanh của chính mình.
Việc thành lập một doanh nghiệp không làm cho bạn trở thành một doanh nhân. Hay việc sở hữu một công ty cũng vậy. Nói theo một cách khác – tích cực hơn – là bạn không phải trở thành một doanh nhân để bắt đầu việc kinh doanh. Mà việc bắt đầu kinh doanh sẽ làm cho bạn trở thành một người chủ doanh nghiệp – chỉ có vậy.
Bạn không phải là một doanh nhân để bắt đầu kinh doanh. Trên thực tế, ở các doanh nghiệp nơi bạn không đảm nhiệm vai trò là một doanh nhân thì thường ít rủi ro, và – tùy thuộc vào tính cách và các mục tiêu sống của bạn – có thể còn đáng giá hơn.
Thậm chí tạp chí Forbes còn nhầm lẫn vấn đề này. Theo như người cộng tác của tạp chí Forbes, Brett Nelson, các doanh nhân là “những người xác định được một nhu cầu – bất kỳ nhu cầu nào – rồi lắp đầy nhu cầu đó.”
Điều đó không đúng. Những người sáng lập các tổ chức phi lợi nhuận cũng đã xác định các nhu cầu và lấp đầy các nhu cầu đó. Nhưng họ không phải là các doanh nhân, bởi vì ý tưởng của họ không kiếm được tiền. Tương tự như vậy, tôi có thể thành lập một công ty copywriting tự do, nhưng tôi không phải là một doanh nhân, bởi vì tôi không chịu sự rủi ro tài chính đáng kể.
Có rất nhiều lựa chọn thay thế tuyệt vời cho việc trở thành một doanh nhân khi điều hành công việc kinh doanh của riêng bạn. Bạn có thể mở một cửa hàng kẹo (và có các nguồn cung cấp sô cô la vô tận!). Bạn có thể trở thành tài xế taxi, thợ sửa ống nước hay thợ mộc. Đánh cược là tất cả các công việc này khá an toàn. Chúng không có nhiều rủi ro. Vì vậy, chúng không liên quan đến việc trở thành một doanh nhân.
Có một cách khác để trở thành một doanh nhân là trở thành một người làm nghề tự do có tính sáng tạo. Chúng ta sẽ xem xét việc trở thành một người làm nghề tự do trong bài viết này, và so sánh việc làm nghề tự do để trở thành một doanh nhân. Những người làm nghề tự do có tính sáng tạo gồm có: các nhà thiết kế web, người viết nội dung quảng cáo, lập trình viên và nhiếp ảnh gia. Là một người làm nghề tự do, bạn không phải là một doanh nhân. Nhưng bạn có công việc kinh doanh riêng của mình, và nhiều lợi thế đi kèm với người sếp là chính mình.
Hãy xem xét sự khác biệt giữa làm nghề tự do và kinh doanh, cái nào có thể phù hợp nhất với bạn.
Doanh nhân hay Người làm nghề tự do – Các khái niệm cơ bản
Từ điển Oxford định nghĩa một doanh nhân là:
Một người thiết lập một doanh nghiệp hoặc các doanh nghiệp, chịu rủi ro tài chính với hy vọng về lợi nhuận.
Trong khi đó, một người làm nghề tự do là:
Tự làm chủ và được tuyển dụng để làm việc cho các công ty khác nhau với nhiều nhiệm vụ cụ thể.
Các doanh nhân tìm thấy một sự thiếu hụt trên thị trường. Họ phát hiện ra một nhu cầu, và họ có một ý tưởng để đáp ứng nhu cầu đó. Họ chịu rủi ro với tiền bạc của chính mình (hoặc của nhà đầu tư) để thành lập một doanh nghiệp đáp ứng cho nhu cầu đó.
Những người làm nghề tự do cũng xác định các nhu cầu. Nhưng thay vì tìm kiếm một sự thiếu hụt trên thị trường thì họ lại tìm kiếm ở những thị trường đã được thiết lập, và trở thành một đối thủ cạnh tranh trong thị trường đó. Ví dụ, có rất nhiều doanh nghiệp cần có và đã trả phí cho các dịch vụ thiết kế logo, vì vậy thiết kế logo là một thị trường đã được thiết lập. Những người làm nghề tự do không chịu sự rủi ro lớn về mặt tài chính. Họ tìm kiếm khách hàng, sau đó làm công việc mà khách hàng yêu cầu để đổi lấy việc thanh toán.
Đó là sự khác biệt cơ bản giữa những doanh nhân và những người làm nghề tự do. Chúng ta hãy cùng xem xét một số điểm khác biệt quan trọng giữa làm nghề tự do và kinh doanh.
Doanh nhân hay Người làm nghề tự do – Những sự khác nhau cơ bản
Nơi họ dành thời gian của mình cho công việc
Có những sự khác biệt cơ bản trong cách tiếp cận về mặt thời gian của những người làm nghề tự do và những doanh nhân.
Là một người làm nghề tự do, bạn chỉ được trả lương cho những giờ làm việc của mình. Mặt khác, là một doanh nhân, nếu việc kinh doanh của bạn thành công bạn kiếm được tiền cả ngày.
Đây là cách mà Seth Godin giải thích:
Những người làm nghề tự do được trả công cho công việc của họ. Nếu bạn là một người viết quảng cáo tự do, bạn được trả tiền khi bạn làm việc. Những doanh nhân thì dùng tiền của người khác để xây dựng một doanh nghiệp lớn hơn của chính họ để họ có thể được trả lương khi ngủ.
Điều đó không phải để nói rằng việc trở thành một doanh nhân là một việc dễ dàng. Nhiều doanh nhân làm việc hàng giờ đồng hồ tương đương với hai công việc toàn thời gian cộng lại. Nhưng khi ý tưởng của một doanh nhân thành công, họ sẽ được đền đáp một cách hậu hĩ cho những giờ họ bỏ ra cho công việc và những rủi ro mà họ phải chấp nhận.
Người làm nghề tự do cũng phải làm việc cực kỳ chăm chỉ. Theo một nghiên cứu được trích dẫn trong tạp chí The Economist, những người làm nghề tự do làm việc trung bình nhiều hơn 6% thì giờ mỗi tuần so với những người làm việc bình thường. Điều đó nói lên rằng, là một người làm nghề tự do, bạn có thể lựa chọn được lối sống linh hoạt. Bạn có thể vừa đáp ứng cho công việc vừa xử lý được những thứ việc khác đang diễn ra trong cuộc sống của mình, và bạn có thể chọn làm nhiều hay ít. Là một doanh nhân – ít nhất là trong những giai đoạn đầu của cuộc hành trình – bạn sẽ phải làm việc không ngừng nghỉ.
Kỹ năng hay Ý tưởng?
Đối với những doanh nhân, thì đó là ý tưởng. Bạn có một ý tưởng mà sẽ thay đổi được thế giới – hoặc ít nhất là kiếm được nhiều tiền – và sau đó thì bạn thực hiện nó. Bạn theo đuổi tầm nhìn sáng tạo của mình, và biến nó thành hiện thực. Ý tưởng của bạn càng tốt, thì bạn sẽ càng kiếm được nhiều tiền.
Đối những người làm nghề tự do, giá trị chủ yếu của bạn nằm trong các kỹ năng mà bạn có. Bạn có thể viết mã trong java? Viết nội dung cho các trang bán hàng? Làm cho trẻ con cười khi bạn chụp ảnh chúng? Khách hàng thuê bạn vì kỹ năng mà bạn có, và đó là công việc của bạn khi thực hiện các dự án dựa trên tầm nhìn sáng tạo của khách hàng mình. Dĩ nhiên, bạn cần phải sáng tạo trong việc sử dụng các kỹ năng của mình, và bạn có thể mang đến những ý tưởng hữu ích. Nhưng phần lớn, điều quan trọng là bạn có thể thực hiện được những sản phẩm. Một số khách hàng sẽ đánh giá cao khi bạn có những tư duy vượt giới hạn. Nhưng hầu hết họ chỉ muốn bạn hoàn thành công việc.Advertisement
Sản phẩm hay Dịch vụ?
Các doanh nhân thường bán sản phẩm. Nó có thể là món bánh muffins kiểu Anh, phụ tùng ô tô, đồ chơi cho thú cưng. Bạn rõ rồi chứ. Nếu cái gì có thể được giao bằng hệ thống giao nhận FedEx, thì đó là một sản phẩm.
Để tạo ra sản phẩm, bán và vận chuyển sản phẩm thì đòi hỏi nhiều sự đầu tư. Bạn phải thiết kế sản phẩm, tạo ra mẫu mã, thử nghiệm, sản xuất, rồi mở một cửa hàng để bán sản phẩm và thuê nhân viên bán hàng (hay thuê người quản lý trang web cho mình). Đó là lý do tại sao một doanh nhân lại có quá nhiều rủi ro – bởi vì bạn phải đầu tư rất nhiều thứ trước khi bạn có một công việc kinh doanh.
Lưu ý: Bạn có thể nghĩ “Thế còn các sản phẩm kỹ thuật số, chẳng hạn như các phần mềm ứng dụng thì thế nào?” Những thứ này cũng nằm trong lĩnh vực của các doanh nhân. Các sản phẩm kỹ thuật số không nhất thiết phải tốn kém để tạo ra, nhưng chúng vẫn cần phải có khoản đầu tư đáng kể để đưa ra thị trường.
Những người làm nghề tự do thì bán các dịch vụ chẳng hạn như: thiết kế web, copywriting (viết nội dung quảng cáo), nhiếp ảnh, hoặc vẽ minh hoạ.
Hầu hết những người làm nghề tự do đã có ít nhất một số kỹ năng mà họ cần để bán các dịch vụ. Họ thực hiện công việc bằng cách đầu tư vào việc rèn luyện. Nếu họ không có kỹ năng đặc biệt mà họ cần cho một dự án, thì một là họ đề xuất dự án cho một người làm nghề tự do khác, hai là họ chọn cách tìm hiểu về công việc đó.
Người làm nghề tự do hay Doanh nhân – Nghề nào phù hợp với bạn?
Bạn muốn điều hành doanh nghiệp của riêng mình. Vậy bạn nên trở thành một người làm nghề tự do hay là một doanh nhân? Hãy cùng tìm hiểu xem nghề nào phù hợp hơn với bạn …
Làm nghề tự do là một ý tưởng hay nếu như …
- Bạn thích làm việc và giúp đỡ mọi người. Có kỹ năng kết nối mọi người – bao gồm việc giao tiếp, sự đồng cảm, và có khiếu hài hước – đó là những công cụ cơ bản trong bộ đồ nghề của một người làm nghề tự do. Đó là bởi vì công việc tự do liên quan đến việc khiến cho mọi người (tức là khách hàng) được vui vẻ.
- Bạn có một kỹ năng mà bạn rất giỏi. Thị trường dành cho những người làm nghề tự do cực kỳ đông đúc, vì vậy điều quan trọng là phải thật giỏi về lĩnh vực của mình. Điều đó nói lên rằng, nếu bạn cực kỳ giỏi trong lĩnh vực của mình, thì bạn sẽ tìm thấy được nhiều cơ hội. Seth Godin đã lý giải như sau:
Thị trường dành cho những người làm nghề tự do hiếm có chưa bao giờ tốt hơn. Bởi vì nếu bạn là người giỏi nhất trên thế giới trong lĩnh vực thiết kế trang web cho các bác sĩ trị liệu nắn khớp, thì các bác sĩ này sẽ tìm thấy bạn vì bạn là người giỏi nhất thế giới về lĩnh vực đó. Vì vậy, nếu bạn là một người làm nghề tự do, bạn nên thật phi thường với chuyên môn của mình.
- Bạn thích thể hiện bản thân một cách sáng tạo. Là một người làm nghề tự do, bạn sẽ được khách hàng của mình cung cấp một bản công việc tóm tắt. Trong bản tóm tắt đó, có thể có một chỗ dành cho việc thể hiện sức sáng tạo. Nếu bạn cần nó trong công việc của mình, thì làm nghề tự do là một lựa chọn phù hợp.
- Bạn thích làm việc một mình. Làm nghề tự do có nghĩa là rất cô đơn. Như một tác giả đã viết trên trang blog Envato Studio: “thật là cô đơn khi làm việc ở nhà cả ngày, mỗi ngày đều như vậy.” Để trở thành một người làm nghề tự do hiệu quả, bạn cần phải là một người yêu thích công ty của riêng mình.
- Bạn cần có một lịch làm việc linh hoạt. Có cần phải vừa làm tốt công việc của mình vừa xoay sở với việc trông trẻ hay các việc khác hay không? Làm nghề tự do cho phép bạn làm được điều đó.
- Bạn chỉ vừa mới bắt đầu. Làm nghề tự do là một cách tuyệt vời để có được kinh nghiệm trong việc điều hành công việc kinh doanh của riêng mình mà không phải chịu quá nhiều rủi ro. Bạn sẽ học hỏi được rất nhiều, và có thể nếu như bạn có những gì mà một doanh nhân cần có, thì bạn sẽ phát triển việc thành lập một công ty liên doanh.
Doanh nghiệp là một ý tưởng hay nếu như …
- Bạn sẵn sàng chấp nhận rủi ro. Bốn trong năm doanh nghiệp mới thường sụp đổ hay phá sản. Hãy nhớ rằng nhiều doanh nhân đầu tư tiền tiết kiệm – hay thế chấp nhà cửa của mình – để khởi nghiệp kinh doanh. Cơ hội thành công rất mỏng manh, vì vậy bạn cần phải có thần kinh thép.
- Bạn có thói quen làm việc cật lực. Tám mươi giờ mỗi tuần là thời gian làm việc điển hình cho nhiều doanh nhân. Tất nhiên, một ngày nào đó bạn có thể đạt được ước mơ làm việc bốn giờ một tuần, nhưng để bắt đầu với điều đó – và có thể trong nhiều năm – bạn sẽ phải làm việc trong nhiều giờ đồng hồ.
- Bạn thích gặp gỡ mọi người. Nếu làm nghề tự do là lý tưởng cho những người hướng nội, những người muốn ở nhà một mình, thì kinh doanh là công việc phù hợp hoàn hảo cho những người hướng ngoại. Bạn sẽ phải nói chuyện thuyết phục các nhà đầu tư, truyền cảm hứng cho các nhân viên của mình và kết nối với các khách hàng tiềm năng. Bạn cần phải là một người có khả năng phát triển công ty.
- Bạn đã có nhiều kỹ năng đa dạng. Nếu là một người làm nghề tự do, thì bạn chỉ tập trung vào một kỹ năng duy nhất. Nhưng để trở thành một doanh nhân, bạn sẽ cần một loạt các kỹ năng bao gồm như: quản lý tài chính, bán hàng, khả năng lãnh đạo và truyền cảm hứng cho mọi người.
- Bạn đã có một ý tưởng làm thay đổi thế giới mà bạn không thể buông bỏ (hoặc ý tưởng đó sẽ không buông bỏ bạn). Về cơ bản, đây là những gì bạn cần có để trở thành một doanh nhân. Không có nó, bạn sẽ không có một doanh nghiệp, hay sáng kiến để tạo ra một doanh nghiệp.
Bạn sẽ trở thành ai – Doanh nhân hay Người làm nghề tự do?
Điều hành công việc kinh doanh của riêng bạn là một khát vọng rực rỡ. Nhưng thật hay khi biết rằng tất cả các chọn lựa của bạn trước khi bạn quyết định nên thành lập doanh nghiệp kiểu nào. Chúng tôi đã cho bạn thấy những điểm khác biệt quan trọng giữa doanh nghiệp và làm nghề tự do, và giúp bạn xem xét cái nào sẽ phù hợp hơn với tính cách và lối sống của bạn.
Với tư duy đó, chúng tôi muốn biết, lựa chọn nào mà bạn nghĩ là phù hợp với mình? Hãy cho chúng tôi biết trong phần bình luận.
Ngoài ra, hãy cho chúng tôi biết những gì bạn nghĩ về nhận định khác biệt của chúng tôi về người làm nghề tự do và doanh nhân. Bạn có đồng ý rằng họ có những vai trò khác nhau hay không? Nếu không, hãy cho chúng tôi biết ý kiến của bạn về đề tài này.
